Cáinaisnéis 2026 | GNÍOMH.IE

Tá an feachtas seo thart anois.

Níor léiríodh uaillmhian ná níor tugadh tosaíocht cheart don Ghaeilge ná don Ghaeltacht riamh i gcaiteachas an stáit, thuaidh ná theas.

Níl ach 0.10% den státchiste ó dheas á chaitheamh ar scéimeanna Gaeilge agus Gaeltachta a bhaineann le Roinn na Gaeltachta (sé sin caiteachas ar Roinn na Gaeltachta, ar Údarás na Gaeltachta agus ar Fhoras na Gaeilge san áireamh). Tá bail níos measa fós ar chúrsaí ó thuaidh, agus an bunlíne maoinithe don Ghaeilge ag teacht go thart ar 0.024% den státchiste úd.

Tá Lá na Cáinaisnéise 2026 ag teannadh linn ó dheas, agus tá cothrom na féinne á lorg againn dár dteanga. Tá do chúnamh de dhíth le cur in a luí ar an rialtas go bhfuil maoiniú cothrom, cuí á lorg ag an bpobal don Ghaeilge agus don Ghaeltacht.

Líon isteach do shonraí thíos agus seolfar ríomhphost ar do shon chuig: an tAire Airgeadais Paschal Donohue, an tAire Caiteachais Phoiblí Jack Chambers, an tAire Gaeltachta Dara Calleary agus an tAire Cultúir agus Cumarsáide Patrick O’Donovan. Rachaidh CC chuig do Theachtaí Dála áitiúla.

D'ainm:

Do sheoladh ríomhphoist:

Más maith leat, roghnaigh canúint don ríomhphost:

Roghnaigh do dháilcheantar:

Téacs an ríomhphoist:

A Airí, a chairde,

Tá mé ag scríobh chugaibh maidir le Cáinaisnéis 2026, ag iarraidh oraibh cothrom na féinne a chinntiú do mhaoiniú na Gaeilge agus na Gaeltachta.

Tugtar le fios le sracfhéachaint ar na figiúirí thar na blianta nár léiríodh uaillmhian ná níor tugadh tosaíocht cheart don Ghaeilge ná don Ghaeltacht riamh i gcaiteachas an stáit. Ó 2014 i leith, tá caiteachas an stáit ar scéimeanna Gaeilge agus Gaeltachta a bhaineann le Roinn na Gaeltachta sáinnithe ag 0.1% den bhuiséad go bliantúil. Tá droch-bhail ar chúrsaí maoinithe laistigh agus lasmuigh den nGaeltacht:

In 2003, bhí buiséad €17.2m ag Foras na Gaeilge, an eagraíocht tras-teorainn atá freagrach as cur chun cinn na Gaeilge ar fud na hÉireann. In 2024, is €17.5m a bhí mar bhuiséad acu. Le boilsciú san áireamh, tá 45% níos lú maoinithe ag Foras na Gaeilge ná mar a bhí acu 20 bliain ó shin - cé go bhfuil méadú mór tagtha ar líon na ngrúpaí pobail atá le maoiniú acu sa tréimhse céanna.

I gcodarsnacht le cruachás an Fhorais, tá fás as cuimse tagtha ar bhuiséad na Comhairle Ealaíon, áisíneacht stáit eile a dhéanann obair chomhchosúil: gheobhaidh an Chomhairle Ealaíon maoiniú €140m ón Rialtas i 2025. Is ionann méid maoinithe na Comhairle Ealaíon i mbliana agus 8 n-oiread an mhaoinithe a gheobhaidh Foras na Gaeilge. 20 bliain ó shin ní raibh sa bhearna seo ach 2.5 oiread maoinithe idir an dá áisíneacht.

Sa nGaeltacht, tá na corrcheantair ina maireann an Ghaeilge mar theanga labhartha phobail á mbánú ag an easpa tithíochta. Tá scoileanna ag dúnadh ar fud na gceantar Gaeltachta de bharr lánúin agus teaghlaigh óga á mbrú amach ceal tithíochta, agus deacrachtaí ag clubanna spóirt foirne fé aois a chur chun páirce mar nach bhfuil na huimhreacha ann.

Tá tionchar na géarchéime le brath sna figúirí Daonáirimh chomh maith, a léiríonn go bhfuil an Ghaeilge sa Ghaeltacht á creimeadh go leanúnach: idir 2011 agus 2022, tháinig laghdú 12.8% ar líon na gcainteoirí laethúla Gaeilge sa Ghaeltacht.

Iarraim oraibh an ganntanas airgid agus an easpa tacaíochta don Ghaeilge agus don Ghaeltacht a chur ina cheart i gCáinaisnéis 2026. Tá riachtanais mhaoinithe aitheanta ag 130+ grúpa Gaeilge, Gaeltachta agus eile sa Plean Fáis, agus tacaím leis an éileamh atá acu:

Go gcuirfí €55m sa bhreis ar fáil don Ghaeilge agus don Ghaeltacht i gCáinaisnéis 2026.

San áireamh sa mhaoiniú breise seo, bheadh:

€24.5m sa bhreis d’Údarás na Gaeltachta agus don Roinn Forbartha Tuaithe & Pobail & Gaeltachta d’infheistíocht sa nGaeltacht
€19.3m sa bhreis d’Fhoras na Gaeilge agus Roinn na Gaeltachta d’infheistíocht agus tacaíochtaí lasmuigh den nGaeltacht
€11.2m sa bhreis don Roinn Cultúir, Cumarsáide agus Spóirt

Tá cur síos agus míniú ar an gcaiteachas seo ar fáil anseo agus iarraim oraibh é seo a chur san áireamh agus bhur meastacháin á réiteach agaibh.

Dé Sathairn, 20 Meán Fómhair 2025 chuaigh na mílte chun sráide i mBaile Átha Cliath do CEARTA: Agóid Náisiúnta na nGael agus iad ag seasamh an fhóid dár dtodhchaí, dár bpobal, agus dár gcearta. Tacaím leo. Anois an t-am an infheistíocht chuí a dhéanamh sa nGaeilge agus sa nGaeltacht.

Is mise le meas,

[d'ainm]

[do sheoladh ríomhphoist]

[do dháilcheantar]

Is mian liom uasdátaithe thar ríomhphost a fháil faoin bhfeachtas seo